Svona eru jólin

Síðan í byrjun nóvember hafa útvörpin baulað á mann fagnaðarerindinu: Jólin eru að koma! Jólin eru að koma! Já einmitt, jólin eru að koma og það er ekkert sem maður getur gert í því. Þau verða ekki flúin nema maður sé Votti, alveg trylltur úr trúleysi, þunglyndur einbúi eða ákveði það bara upp á eigin spýtur að vera ekki með.

Tilhlökkunin
Ég man ekki mikið úr æsku minni, en man þó sæmilega eftir því þegar ég og vinir mínir föttuðum einn daginn að það væri bara vika til jóla. Við vorum svona ellefu ára og úti að leika okkur. Það var dimmt og það kom gufa út úr manni. Þegar þetta var nefnt, að það væri bara vika eftir í jólin, brast á hvílíkur fögnuður – við vissum ekki hvert við ætluðum. Í þessu, eins og svo mörgu öðru, er tilhlökkunin stærsti hlutinn í heildarpakkanum. Hamrað er á niðurtalningunni, kerti eru brennd, dagatöl opnuð, skór eru fylltir af lúsiðnum jólasveinum. Hjálparkokkar tilhlökkunarinnar eru auglýsingarnar sem flæða yfir og allt plöggið og áreitið, sem er reyndar auðveldasta mál í heimi að losna við ef maður vill. Það er bara að ýta á takkann framan á kassanum. 
Það sem byrjar í nóvember nær hámarki á Þorláksmessu en svo dettur allt í dúnalogn á  aðfangadag. Hangikjötslykt í loftinu, fréttir klukkan eitt, pakkar keyrðir í hús. Klukkan sex er skrúfað frá Rás 1 og prestur jarmar yfir steikinni. Eftir átið legst maður fyrir með beltið slakt. Svo eru kortin rifin upp og loks pakkarnir. Í þessu stenda flest allir landsmenn svona á bilinu sex til níu og það er þetta sameiginlega bauk sem er svo sérstakt og skemmtilegt við jólin. Megnið af árinu eru allir að vesenest eitthvað í sínu horni en á aðfangadagskvöldi eru allir nokkurn vegin að gera það sama. Prestarnir tala um samkennd.

Epli og dauðar hórur
Það er ekki ólíklegt að þegar fólk hittist um jólin að þeir sem eldri eru minnist á það hvernig jólin voru í “gamla daga”. Það er ekki ólíklegt að einhver minnist á eplakassa. Þegar sá sjaldséði munaður var dreginn í kot sannfærðust börnin um að nú væru jólin komin. Flest eldra fólk segist enn muna lyktina af eplunum. Þeir sem nú eru ungir segja kannski afkvæmum sínum eftir 60 ár frá því hvernig þeim fannst jólin alltaf vera komin þegar þau tóku utan af tölvuleiknum og fóru að slátra hórum og glæpalýð á sjónvarpsskjánum eftir jólasteikina.

Jólakúkur upp á vegg
Eftirminnilegustu jólin sem ég hef upplifað voru jólin 1986 og þau eru eftirminnileg af því að þau eru ekkert lík öðrum jólum sem ég hef upplifað. Á aðfangadag var ég staddur í Madrid. Þetta var fyrir tíma Visa-kortsins, á fornöld semsagt, og ég skil ekkert í því hvernig maður fór að. Ég og vinur minn bjuggum á þessum tíma í Lyon í Frakklandi en höfðum ætlað til Portúgal um jólin. Nú vorum við í Madrid og blankheitin gífurleg. Við vorum á einhverju skítahóteli og eina jólaskrautið í herberginu var gerviskítur úr plasti sem ég hafði keypt á markaði og hengt upp á vegg. Gervikúkurinn og þokkaleg jólamáltíð á veitingarhúsi höfðu endanlega farið með fjárhaginn og því skyldu leiðir á jóladag, ég fór aftur til Lyon með lest (átti þar nokkra franka undir koddanum) en vinurinn hélt áfram til Portúgal. Á landamærum Frakklands kom óvænt babb í bátinn því franskir lestarstarfsmenn voru farnir í verkfall. Það var jóladagur, ég var fastur í Port Bou og átti ekki pening til þess einu sinni að kaupa mér samloku. Mér fannst þetta frekar aumt þá, en núna eru þessi jól sveipuð dýrðarljóma, kannski sama ljómanum og hjá fólkinu sem man tímana tvenna og eplalykt.

Kolkrabbi í jólamatinn 
Á leiðinni hafði ég talað eitthvað smávegis við þýskan bakpokaferðalang, sem var í sama lággjalda klassa og ég. Hann kom nú til hjálpar og bauð mér helminginn af því sem hann átti, niðursoðinn kolkrabba úr dós og enda af fransbrauði. Ég gleymi líklega aldrei þessari kærleiksríku jólamáltíð þótt kolkrabbinn væri ógeðslega vondur. Þarna tók Þjóðverjinn upp á því að “gleyma ekki sínum minnsta bróðir”, sem í þessu tilfelli var ég. Þótt ekki hafi ég verið mjög nálægt hungurdauða þá komst ég allavega nær því á þessum jólum en ég á eftir að upplifa aftur, að öllu óbreyttu. Eins og segir í vísunni sem Bono kenndi okkur þá er það jú betra að það séu þau en ekki við sem drepast, eitt á fjórðu hverri sekúndu. Verst að þau hafa ekki samanburðin og geta rifjað upp allsnægtarjól í andarslitrunum. Gleðileg jól!